Bệnh chikungunya do muỗi Aedes albopictus truyền. Tại Việt Nam muỗi này khá phổ biến, nhưng bệnh chikungunya ít ghi nhận. Trước thông tin thế giới ghi nhận khoảng 240.000 ca nhiễm virus chikungunya và 90 ca tử vong tại 16 quốc gia, vùng lãnh thổ ở châu Mỹ, châu Phi, châu Á và châu Âu, một chuyên gia của Bộ Y tế, với nhiều năm nghiên cứu về loài muỗi, cho hay, bệnh chikungunya do muỗi Aedes albopictus truyền.
Các nghiên cứu đã thực hiện tại Việt Nam cho thấy loài muỗi này khá phổ biến nhưng bệnh chikungunya ít gặp tại Việt Nam. Nhiều năm trước, một số giám sát huyết thanh học thì có ghi nhận dương tính nhưng thực tế ghi nhận rất ít.
Theo Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế, cơ quan này đang cập nhật tình hình dịch bệnh, sớm có khuyến cáo đến người dân và có các biện pháp giám sát phù hợp. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), chikungunya là một căn bệnh do virus chikungunya gây ra, lây truyền sang người qua muỗi bị nhiễm bệnh.
Các triệu chứng của bệnh chikungunya tương tự như triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết và Zika, khiến bệnh chikungunya dễ bị chẩn đoán sai và khiến các quốc gia khó xác định chính xác số người bị nhiễm bệnh.
Sốt chikungunya gây sốt và đau khớp, thường làm suy nhược cơ thể và có thể kéo dài; các triệu chứng khác bao gồm sưng khớp, đau cơ, đau đầu, buồn nôn, mệt mỏi và phát ban.
Hiện có hai loại vắc xin chikungunya đã được phê duyệt theo quy định tại một số quốc gia và, hoặc được khuyến nghị sử dụng cho các nhóm dân số có nguy cơ, nhưng các loại vắc xin này chưa được phổ biến rộng rãi hoặc sử dụng rộng rãi.
WHO cũng cho biết, hiện chưa có phương pháp điều trị kháng virus cụ thể nào cho bệnh nhiễm virus chikungunya nhưng thuốc hạ sốt và giảm đau (như paracetamol) để hạ sốt và giảm đau có thể được sử dụng để làm giảm các triệu chứng này.
Các triệu chứng nghiêm trọng và tử vong do bệnh chikungunya rất hiếm và thường xảy ra ở trẻ sơ sinh hoặc người già có các vấn đề sức khỏe khác kèm theo.
Người nhiễm virus chikungunya sẽ xuất hiện một số triệu chứng tương tự sốt xuất huyết và Zika, bệnh dễ bị chẩn đoán nhầm.
Người nhiễm virus chikungunya sẽ xuất hiện một số triệu chứng đặc trưng. Ảnh đồ họa: Hương Giang
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), virus chikungunya (CHIKV) được truyền qua muỗi cái mang mầm bệnh, phổ biến nhất là muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus – hai loài cũng có khả năng lây lan virus sốt xuất huyết và Zika.
Chúng thường đốt người vào ban ngày; riêng muỗi Aedes aegypti có thể đốt cả trong nhà lẫn ngoài trời và thường đẻ trứng trong các dụng cụ chứa nước đọng.
Khi một con muỗi chưa nhiễm bệnh hút máu người đang mang CHIKV, virus sẽ nhân lên trong cơ thể muỗi, xâm nhập vào tuyến nước bọt và được truyền sang người khác khi muỗi đốt. Ở người mới nhiễm, virus nhanh chóng đạt nồng độ cao trong máu, đủ để lây sang các con muỗi khác, duy trì chu trình lây truyền.
Thời gian ủ bệnh thường 4–8 ngày (dao động 2–12 ngày). Bệnh đặc trưng bởi sốt đột ngột kèm đau khớp dữ dội, có thể kéo dài từ vài ngày đến hàng tháng, thậm chí nhiều năm.
Các triệu chứng thường gặp gồm sưng khớp, đau cơ, đau đầu, buồn nôn, mệt mỏi và phát ban. Do biểu hiện tương tự sốt xuất huyết và Zika, bệnh dễ bị chẩn đoán nhầm. Phần lớn bệnh nhân hồi phục hoàn toàn, song một số có biến chứng ở mắt, tim, thần kinh; trẻ sơ sinh và người cao tuổi mắc bệnh nền có nguy cơ nặng hơn, thậm chí tử vong.
Chẩn đoán virus chikungunya có thể thực hiện bằng kỹ thuật RT–PCR trong tuần đầu sau khi khởi phát bệnh hoặc bằng xét nghiệm kháng thể ở giai đoạn muộn hơn.
Hiện chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu; việc điều trị chủ yếu tập trung vào hạ sốt và giảm đau khớp bằng paracetamol (acetaminophen), kết hợp uống đủ nước và nghỉ ngơi. Cần tránh dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) cho tới khi đã loại trừ khả năng mắc sốt xuất huyết.
WHO cho biết, hai loại vắc-xin chikungunya đã được một số cơ quan quản lý phê duyệt và khuyến nghị sử dụng cho nhóm nguy cơ, nhưng chưa phổ biến rộng rãi. Dữ liệu hiệu quả và an toàn vẫn đang được WHO cùng chuyên gia xem xét để đưa ra khuyến nghị toàn cầu.
Biện pháp phòng ngừa chính là tránh muỗi đốt và loại bỏ nơi sinh sản của muỗi. Người nghi nhiễm CHIKV cần tự bảo vệ trong tuần đầu để tránh truyền virus sang muỗi.
Cộng đồng nên thường xuyên đổ, cọ rửa dụng cụ chứa nước, thu gom rác thải và phối hợp với các chương trình diệt muỗi tại địa phương. Khi dịch bùng phát, cơ quan y tế có thể triển khai phun hóa chất diệt muỗi trưởng thành, xử lý bề mặt và nguồn nước đọng nhằm tiêu diệt ấu trùng.
Người dân ở hoặc đến vùng có dịch nên mặc quần áo che kín, dùng lưới chắn, màn chống muỗi và thuốc chống muỗi chứa DEET, IR3535 hoặc icaridin. Trẻ nhỏ, người già, người ốm ngủ ban ngày nên dùng màn được xử lý hóa chất diệt côn trùng để bảo vệ.
Nguồn: https://nld.com.vn/muoi-truyen-benh-chikungunya-lan-rong-viet-nam-co-nguy-co-19625080816205785.htm